بررسی ارتباط ویژگی‏های فیزیکی بذر، جوانه‏زنی و رشد گیاهچه بذر برخی از گونه‌های زراعی با استفاده از تجزیه همبستگی‏های متعارف

این پژوهش با هدف بهره‌گیری از روش تجزیه همبستگی‏های کانونیک (متعارف) برای یافتن ارتباط بین 15 خصوصیت مرتبط با جوانه‏زنی بذر و رشد گیاهچه در هفت گونه مهم زراعی شامل گندم، جو، سویا، پنبه، کلزا، آفتابگردان و گلرنگ انجام گرفت. متغیرهای مورد بررسی در سه دسته، شامل خصوصیات فیزیکی بذر (وزن دانه، طول دانه، وزن مخصوص بذر، درصد جذب آب و میزان رطوبت نسبی‏ دانه)؛ خصوصیات جوانه‏زنی بذر در آزمایشگاه (درصد جوانه‏زنی، سرعت جوانه‏زنی، یکنواختی جوانه‏زنی، وزن‏تر و وزن خشک گیاهچه)؛ و ویژگی‏های سبزشدن در مزرعه (درصد ‏سبزشدن، سرعت سبزشدن، یکنواختی سبزشدن، وزن تر و وزن خشک گیاهچه) دسته‌بندی شدند. تجزیه همبستگی‏های متعارف نشان داد که بین دو دسته خصوصیات فیزیکی بذر و خصوصیات جوانه‏زنی بذر در آزمایشگاه دو همبستگی کانونیک قابل‏ توجه وجود داشت. ضریب همبستگی بین جفت اول متغیرهای متعارف 99/0 بود. از بین متغیرهای اندازه‏گیری شده بیشترین ارتباط بین وزن مخصوص بذر، میزان رطوبت نسبی و میزان جذب آب بذر و هم‌چنین درصد جوانه‏زنی، وزن تر و خشک گیاهچه با جفت اول متغیرهای متعارف مشاهده شد. ضرایب همبستگی‏ متعارف جفت دوم متغیرهای کانونیک بین دو دسته خصوصیات فیزیکی بذر و خصوصیات جوانه‏زنی بذر در آزمایشگاه 73/0 برآورد گردید. تجزیه همبستگی‏های متعارف نشان داد که سه جفت متغیر کانونیک پراهمیت بین دو گروه خصوصیات فیزیکی بذر و خصوصیات سبزشدن در مزرعه به‌ترتیب با ضرایب همبستگی متعارف 92/0، 86/0 و 80/0 وجود داشت. به همین صورت یک جفت متغیر متعارف قابل‌توجه بین ویژگی‏های بذر و گیاهچه در شرایط آزمایشگاه و مزرعه با ضریب همبستگی متعارف 78/0 تشخیص داده شد. بررسی دقیق سهم هر یک از متغیرهای اندازه‏گیری شده در متغیرهای متعارف حاصل از این مطالعه نشان داد که ارتباط قوی بین وزن گیاهچه و جوانه‏زنی با میزان و توانایی جذب رطوبت بذرها؛ بین اندازه دانه با وزن گیاهچه؛ و بین تولید بیوماس در مزرعه با رشد در شرایط آزمایشگاه وجود داشت.